BIÊN BẢN ĐẦU HÀNG

Hơn một ngàn khán giả trong hội trường gần như đồng loạt đứng dậy vỗ tay rầm rầm. Thí sinh nhỏ tuổi nhất đã vượt lên mười hai thí sinh, lọt vòng chung kết cuộc thi “Tài năng tuổi Trăng toàn quốc” để giành giải đặc biệt. Bé Đình Khánh, lên tám, nhỏ bé và nhanh nhẹn như một chú khỉ láu lỉnh, đã khiến ban giám khảo há hốc miệng khi em biểu diễn thành công tiết mục 333: Đứng thăng bằng trên ba con lăn, trong khi đội trên đầu ba chai nước, và tay tung hứng ba bóng.

Đáng kinh ngạc hơn, bé Đình Khánh lại là một trẻ tự kỷ. Em khác hoàn toàn so với mười một thí sinh còn lại.

Bên Đình Khánh luôn có một huấn luyện viên, kiêm quản lý riêng của Đình Khánh đi kèm, đó là ông bầu trẻ tên Nghị. Bầu Nghị chịu trách nhiệm hoàn toàn về bé Đình Khánh, danh tiếng, sức khỏe, các show diễn, những buổi lên lớp, huấn luyện, chế độ ăn, lộ trình phát triển năng lực và thành tích.

Cả bầu Nghị và Đình Khánh đều là quân số của Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay. Với giải đặc biệt trong cuộc thi “Tài năng tuổi Trăng” năm nay, Đình Khánh chính thức trở thành Ngôi sao thứ Năm của trung tâm đặc biệt này.

Ngoài Đình Khánh, có bốn ngôi sao khác đã và đang tỏa sáng. Ngôi sao số 1 – Minh Toàn, liệt hai chi dưới, nhưng đã từng chinh phục đỉnh Fansipan, và tiếp tục truyền lửa cho biết bao người với kế hoạch tham vọng chinh phục đỉnh Everest trong năm năm tới. Ngôi sao số 2 – Hòa Ân, điếc bẩm sinh, đã trở thành một nhà hùng biện xuất sắc nhất năm 2018. Ngôi sao số 3 – Phương Thanh, một bé tự kỷ, đã đoạt giải trong cuộc thi sáng tác logo nhanh nhất, hiệu ứng cao nhất. Ngôi sao thứ 4 – Tuấn Anh, cũng một bé tự kỷ nặng, đoạt kỷ lục gia khi vừa đi xe đạp một bánh, vừa tung hứng 8 bóng trong thời gian lâu nhất.

Những ngôi sao này trở thành câu chuyện hấp dẫn cho truyền thông. Làm thế nào mà những người tật nguyền đáng thương, tưởng như là gánh nặng xã hội, lại có thể trở thành những ngôi sao tỏa sáng, đạt được những thành tích khó tưởng tượng, những thành tích trong mơ ngay cả đối với người bình thường? “Từ đáng thương trở thành tấm gương” – những cái nhan đề kêu choang choang như vậy của báo chí thu hút hàng triệu người đọc.

Thầy Dũng khá đắc ý trước thành tích của các trò trong Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay do thầy sáng lập. Kết quả của các trò ngôi sao đang minh chứng cho triết lý đảo ngược “có tật ắt có tài” của thầy. Thầy từng lý luận, khi người ta ném RÁC ra ngoài đường, hãy nhặt lấy RÁC và biến RÁC thành TÁC PHẨM!

Quả vậy, khi thầy Dũng mở ra Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay, chuyên nhận về những người khuyết tật, những đứa trẻ tự kỷ bị các ngôi trường, trung tâm khác từ chối, thì ai cũng lắc đầu bảo thầy là điên, là gã gàn dở, thân làm tội đời, hoặc gã “Giời đày”.

Nhưng nay, khi 5 trên tổng số 50 trẻ tật nguyền đang được huấn luyện trong Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay đã trở thành ngôi sao thực sự, đạt tỷ lệ 1/10, thì có khả năng trung tâm này sẽ đoạt giải Cống hiến – một giải thưởng lớn cấp quốc gia, vô cùng hấp dẫn, mà bất cứ ai cũng thèm khát.

Chính thầy Dũng đang tự mê mẩn với thành tích liên tiếp của năm học trò trong hai năm liền, cũng tràn trề hy vọng Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay sẽ giành giải Cống hiến, và thầy sẽ được cả xã hội tôn vinh, được các quỹ thiện nguyện xã hội tài trợ, các nhà hảo tâm mở hầu bao chi những khoản tiền khủng, giúp phát triển mô hình đào tạo mới do thầy phát minh.

*

Kim Anh phăm phăm bước tới, đẩy mạnh cánh cửa gỗ xô vào phòng Giám đốc Hạ. Mùi xì gà nồng nặc chào đón chị như muốn đuổi khéo. Chị nhăn mũi, Hạ – Giám đốc Viện thực nghiệm Hoa Hồng, đang ngồi gác chân lên bàn, thoải mái với điếu xì gà đang chậm rãi tỏa khói trên tay.

-Em đã bảo với anh bao lần là không được hút xì gà trong phòng làm việc! – Kim Anh cáu kỉnh.

-Anh không hút trong phòng làm việc của em. – Hạ đáp gọn lỏn, dụi điếu xì gà, và chăm chú dùng một dụng cụ nhỏ xíu gạt bớt tàn trên điếu xì gà hút dở.

-Anh phải xem có cách gì không, trẻ tự kỷ đang bị hút sang bên Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay, kể cả những đứa tuổi vàng. Nhà tài trợ đang chất vấn chúng ta, tại sao không bé tự kỷ nào trong Viện Hoa Hồng có thành tích xuất sắc như của bên Ngôi Sao? – Kim Anh nói dồn dập.

-Họ phải hiểu, rằng chúng ta can thiệp trẻ tự kỷ để giáo dục các em giảm thiểu hành vi gây hại, và giúp chúng hòa nhập cộng đồng, làm được những việc bình thường như những người bình thường, biết tự ăn, đánh răng, đi vệ sinh đúng chỗ… chứ chúng ta không đào tạo những ngôi sao. Hai việc khác hẳn nhau. – Hạ gạt đi.

-Nhưng họ liên tục chất vấn, là tại sao Viện Hoa hồng thành lập trước Trung tâm Ngôi sao cả chục năm, mà tới nay không được xã hội tung hô như bên Ngôi Sao… Kim Anh vẫn không buông tha. – Họ có cách thần thánh nào làm được như thế? Biến vài đứa trẻ tự kỷ thành phi thường. Chúng ta phải điều tra xem thử, chúng ta phải tìm cách vượt qua họ, nếu không thì đóng cửa đi cho xong!

-Hoặc tìm cách đập nát họ! – Hạ nheo mắt, bật lửa, đốt tiếp điếu xì gà ngay trước mặt vợ.

-Đập nát bọn Ngôi sao ư, bằng cách nào?! – Kim Anh hào hển hỏi, dù giọng chị đã hạ thấp, chất kích thích bí hiểm nào đó đang sôi lên trong máu chị.

*

Tôi khá bất ngờ khi mình có thể thâm nhập vào Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay một cách dễ dàng đến thế. Chỉ một cuộc điện thoại tới thầy Dũng, tôi đã được phép đến trung tâm và được chủ nhiệm Vũ, người điều hành trực tiếp tại trung tâm, đón tiếp như thượng khách. Chắc họ đã quen với việc đón tiếp các phóng viên báo chí đến đây phỏng vấn, ghi hình, và tường thuật những câu chuyện hấp dẫn về những trường hợp người khuyết tật vươn lên thành ngôi sao, sau một thời gian ngắn được huấn luyện đặc biệt tại trung tâm.

Khác với các phóng viên trước đây từng đến trung tâm, chỉ xem qua loa, chụp hình các ngôi sao biểu diễn, phỏng vấn bố hoặc mẹ ngôi sao, phỏng vấn huấn luyện viên, phỏng vấn thầy Dũng, hoặc chủ nhiệm Vũ, là có thể yên tâm về nhà, ngồi trước máy tính gõ ngay ra một bài viết nắc nỏm những sáo ngữ gây kinh ngạc, làm hoa mắt bạn đọc với những hình ảnh mê hoặc của những tài năng thăng hoa… tôi xin được ở lại cả một tuần, và làm việc như một tình nguyện viên.

Tôi tự nhủ sẽ làm bất cứ việc gì mà họ giao cho tôi ở đây, và lặng lẽ ghi nhận những gì diễn ra trước mắt và cả sau lưng. Tôi khá thích thú với công việc nửa là phóng viên điều tra, nửa như một thám tử bí hiểm.

Buổi sáng đầu tiên đến trung tâm, tôi đã ngạc nhiên. Ta không thể không ngạc nhiên trước thế giới của những người tự kỷ hoặc khuyết tật thần kinh. Trái ngược với tưởng tượng của tôi, gây ra bởi những ấn tượng hào nhoáng mà truyền thông dựng lên về những ngôi sao tỏa sáng bất chấp khuyết tật, tôi lập tức nhìn thấy đầy những lỗi tại cơ sở vật chất của trung tâm này.

Các em không được nằm giường nệm êm ái như tôi nghĩ. Trong phòng ngủ tập thể của các em trai, là những tấm giát giường được hạ xuống trước giờ ngủ, nhiều tấm đã gãy góc, hoặc mất hẳn một vài thanh gỗ ở giữa, những tấm chiếu trải vội, vài chiếc chiếu bị xé rách toang, và mùi khai xộc lên từ tấm chăn nào đó dính nước tiểu. Tôi cuộn tấm chăn ẩm nước tiểu đó lại, ném ra cửa, kéo tấm chiếu rách để lộ giát giường gãy, lén chụp lại hình ảnh đó.

-Tại sao không cho các em nằm giường có lót nệm hả thầy? – Tôi chất vấn một thầy giáo trẻ đang cố giữ tay một em tự kỷ chừng hai mươi tuổi, cao lộc ngộc, dễ đến mét tám.

-Ở đây có năm em rất thích tiểu tiện lên nệm và chăn. Cứ thấy nệm, thấy chăn hoặc bất cứ gì bằng vải là em ấy đi tiểu lên đó, nên không thể cho các em nằm nệm được. – Thầy giáo trẻ giải thích.

-Vậy tại sao không cho các em ngủ riêng ra, mà lại để ngủ tập thể thế này? – Tôi hỏi tiếp.

-Các em tự kỷ chỉ thích một mình, làm những việc trái khoáy gây hại, nên ngủ chung là cách để các em hòa nhập cộng đồng. Khi tách riêng, các em rất khó ngủ, nhưng khi ngủ chung phòng, tất cả cùng ngủ, trường năng lượng xuống thấp, các em ngủ dễ hơn. – Thầy giáo lại giải thích, nhưng tôi cũng không hiểu lắm.

-Tại sao giát giường gãy, chiếu rách mà các anh không thay cái mới? – Tôi chưa buông tha.

-Có hai em chuyên bẻ gãy giát giường, và nhất là vòi nước. Thằng cu Tỏi đó, chỉ trong vòng mươi phút là nó bẻ gãy hết giát giường, giải quyết gọn tất cả vòi nước, bẻ cong các then cửa sắt. Nó là siêu nhân mà. – Thầy giáo trẻ kiên nhẫn kể lể. – Chúng tôi vẫn luôn thay mới giát giường, mà không kịp với tốc độ bẻ gãy của siêu nhân Tỏi. Đấy là còn khá hơn rồi, hồi mới vào trung tâm, cu Tỏi còn bẻ gãy cả cổ xe đạp một bánh, tốn tiền không biết bao nhiêu mà kể.

Tôi còn chất vấn về nhà vệ sinh bừa bộn, bẩn thỉu và hôi thối, về nắp bệt bị long, về những em bé chưa kịp tắm đã trần truồng trốn ra khỏi nhà tắm, về những vết lở loét hoặc vết thương do bị cắn, bị đập trên cơ thể các em, về sự bất trắc từ cậu thanh niên tự kỷ tuổi hai mốt, luôn dựng “cậu nhỏ” lên nghịch và lừ lừ tiến lại đám học trò gái…

Thầy giáo trẻ dẫn tôi đi vài chỗ, chỉ cho tôi các em tự kỷ có hành vi cực kỳ lạ lùng, em Tít cứ nửa tiếng là ỉa vặt, lấy phân trét vào các khe kẽ nào em tìm thấy, bé Tôm là thần trộm điện thoại, ném xuống các hố xí bệt hoặc vũng nước, em Toàn chuyên gia ăn muối, em Bông đầu to chuyên đập đầu vào đầu bạn hoặc vào tường, em Tuyến khoái đấm đầu khiến thầy giáo ngủ cùng em phải đội mũ bảo hiểm khi đi ngủ, em Binh chuyên ném đồ, đã ném bảy xe đạp xuống hồ, và từng ném ghế trúng đầu một huấn luyện viên, phải đi cấp cứu. Em Tạch từng dùng ghế phang vào đầu một thầy giáo lúc thầy đang ngủ, khiến thầy phải khâu bảy mũi trên trán…

Tôi chỉ biết lắc đầu trước thực trạng lộn nhào trong thế giới của trẻ tự kỷ. Trẻ tự kỷ chỉ làm những việc chúng muốn, gây hại khôn lường, bất chấp hậu quả, và chẳng bao giờ phải chịu trách nhiệm về chính mình. Những thầy cô và huấn luyện viên này, họ ăn ngủ cùng các em 24/7, trên những tấm giát giường đôi chỗ bị gãy, và những cái chiếu đôi cái rách bươm chưa kịp sửa sang, chưa kịp mua sắm mới, họ có thể bị thương, đổ máu, thậm chí rủi ro mất mạng như chơi khi một em nào đó lên cơn bất thình lình. Điều gì khiến họ đầu tư cả thanh xuân của mình ở đây? Thầy Dũng và chủ nhiệm Vũ có thể có vinh quang, nhưng còn những thầy cô và huấn luyện viên trẻ phía sau, họ được gì? Phía sau vinh quang và những chiến thắng huy hoàng của mấy ngôi sao, thành quả của trung tâm, là cuộc sống kinh khủng thế này ư?

Thấy một phụ nữ trạc tứ tuần vừa chạy lại đỡ cu Bông đầu to, bị ngã trong lúc tập đi xe trên đường chạy, nhưng bị thầy giáo nhắc nên tránh ra, để con tự đứng dậy, tôi bèn đến bắt quen chị ta để dò thêm thông tin. Chị tên Bân, mẹ của Bông. Mỗi tháng chị được đến thăm con một lần. Chị làm công nhân nhà máy may, lương tháng được tám triệu đồng, thì đóng học cho con ở trung tâm đã hết cả tám triệu. Chị phải làm thêm công việc quét dọn ở nhà máy may, mới đủ sinh hoạt tùng tiệm cho chính mình.

Tôi được bố trí ngủ trong một phòng riêng, có hẳn một chiếc giường với giát giường không bị gãy. Có lẽ đây là một phòng thiết kế riêng cho khách hoặc phụ huynh đến thăm con, suốt ngày khóa cửa im ỉm. Còn thầy Dũng và chủ nhiệm Vũ cũng nằm ngủ trên giát giường đặt dưới sàn như các trò nam tự kỷ.

Trong lúc tôi giắt màn, thì nhìn thấy một bàn tay thò qua khe hở giữa cột góc nhà với tường gạch, tôi rợn tóc gáy, buông màn đó và trèo vội xuống giường. Tôi mở cửa nhìn ra, thì thấy một bóng đen chạy vụt từ hiên nhà ra mảnh vườn tối om. Chắc một em tự kỷ đã trốn khỏi khu phòng ngủ dành cho các em ở bên kia mảnh vườn.

Tôi khóa cửa, bước về khu nhà trung tâm, nơi tỏa ra ánh sáng và những tiếng kêu của trẻ, tiếng nẹt đe của người lớn.

*

Tôi giật mình tỉnh giấc, khi nghe tiếng động cơ xe nổ giữa đêm tĩnh mịch trong khu Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay. Khó khăn lắm tôi mới dỗ được giấc ngủ đến trong căn phòng nặng mùi ẩm mốc, trên chiếc giường giát gỗ không nệm cứng, khiến xương cốt tôi rên rẩm phản đối, thì giấc ngủ khó khăn lại bị phá bĩnh bởi tiếng xe. Ai đi đâu đêm hôm khuya khoắt thế này? Lập tức mọi giác quan của tôi bắt đầu hoạt động với độ nhạy cao.

Tôi vén màn chui ra, khua chân tìm dép. Tiếng người quát, tiếng chân chạy, đèn ngoài đường chạy xe giữa khu trung tâm bật sáng. Linh tính mách bảo có sự việc bất thường, tôi vớ ngay cái điện thoại thông minh, vơ chìa khóa mở cửa, nhào ra hiện trường nhanh nhất có thể. Vừa guồng chân vừa chụp ảnh bằng điện thoại, tôi kịp bật thu âm ngay khi giấu điện thoại vào túi áo và vừa đến cửa xe ô tô:

-Có chuyện gì vậy thầy Vũ ơi? – Tôi hổn hển hỏi chủ nhiệm Vũ.

-Em Binh lên cơn, khó thở. Phải cấp cứu. – Vũ đáp gọn.

Tôi chỉ kịp nhìn thấy đôi bàn chân trần, tái ngắt của thằng bé được một thầy giáo ôm chặt, ngồi ghế sau xe, trước khi cửa xe đóng sầm và chiếc xe chạy ra khỏi khu trung tâm. Tôi lập tức dò hỏi và được biết, em Binh lên bảy tuổi, mắc chứng động kinh. Em từng có biểu hiện này nhiều lần, và vị bác sĩ thường trực trong trung tâm vẫn xử lý tốt. Tuy nhiên, lần này em bị co giật liên hồi, khó thở, dự cảm không bình thường, nên vị bác sĩ yêu cầu đưa em tới bệnh viện cấp cứu ngay.

Xôn xao một lúc, rồi đám thầy cô, huấn luyện viên trở lại khu nghỉ đêm. Tôi cũng trở về phòng mình. Không ngủ tiếp được nữa, tôi mở máy tính xách tay, gõ nhanh những thông tin vừa thu lượm được, chuyển ảnh và các đoạn thu âm lên Icloud lưu trữ. Tôi lờ mờ cảm thấy, mình đã tóm được câu chuyện động trời. Có thể, trung tâm này cuối cùng sẽ phơi bày điểm yếu cốt tử của họ.

*

Binh tử vong ngay ngày hôm ấy, trên đường chuyển từ trung tâm y tế huyện lên bệnh viện tuyến trên. Tôi lập tức báo tin cho bên thuê mình phơi bày mặt trái của Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay. Tôi thấy rõ một vụ nổ lớn, một khủng hoảng truyền thông “không đỡ được”, một cơ hội làm ăn cho tôi và bên thuê tôi. Nhưng không hiểu sao, tôi choáng váng cả ba ngày liền, không dám mở laptop viết dòng nào, dù bên thuê liên tục gọi điện cho tôi, thúc giục cho phát nổ quả bom truyền thông đã gài sẵn. Họ nôn nóng đòi cắt hợp đồng và phạt nếu tôi không lập tức bung bài viết ra đánh Trung tâm Ngôi Sao.

Cực chẳng đã, tôi đành bật laptop lên. Tôi viết chẳng khó khăn gì. “Đánh đấm” là nghề của tôi rồi. Loạt phóng sự với những thực tế từ hình ảnh, chi tiết không thể chối bỏ mà tôi ghi được từ Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay, cùng với cái chết ẩn ức của em Binh, đã tạo nên hiệu ứng đảo ngược trong tâm lý bạn đọc. Đang từ thán phục, ngợi ca Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay, với phương pháp đào tạo mang lại thành tích kỳ lạ cho trẻ tự kỷ, mà người sáng lập trung tâm phát minh ra, dư luận quay ngoắt sang thái độ phẫn nộ, thù ghét, trút giận và đổ lỗi hoàn toàn cho trung tâm này về cái chết của học trò vắn số, về sự tồi tàn không chấp nhận được của cơ sở vật chất, về phương pháp giáo dục có phần dã man, phi khoa học, v.v…

Loạt bài của tôi còn chưa kết thúc, thì một số báo khác cũng nhảy vào cuộc, điều tra và moi móc ra nhiều câu chuyện tệ hại từng xảy ra tại trung tâm, những lời bình luận không có lợi cho trung tâm từ một số nhà khoa học, thậm chí từ một số giáo viên, cộng tác viên cũ của trung tâm. “Đòn hội đồng” phát huy hiệu quả. Chính quyền địa phương phải vào cuộc, kiểm tra đột xuất và lập biên bản những vi phạm điều kiện chăm sóc, giáo dục trẻ tự kỷ của trung tâm, và Chủ nhiệm Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay buộc phải ký vào biên bản. “Biên bản đầu hàng” ấy đã được tôi bí mật moi ra được, tiếp tục tung lên truyền thông.

Tôi đã hoàn thành hợp đồng với bên thuê, thắng lợi ngoài mong đợi. Kim Anh mời tôi đi ăn trưa, cảm ơn và chúc mừng. Tài khoản của tôi lập tức chạy thêm một dãy số ấn tượng. Nhưng tôi vẫn bất an, cảm giác tôi đã lợi dụng cái chết của một em bé tội nghiệp để kiếm chác. Có lẽ, tôi sẽ nghỉ một thời gian, dùng một phần số tiền để giúp đỡ ai đó, bất kể ai, thì sẽ giảm bớt bất an chăng!?

Tôi nghĩ đến cu Bông đầu to chuyên đập đầu mà tôi đã gặp ở trung tâm. Cú đập đầu đau điếng mà Bông tặng cho tôi ngày đầu tiên tôi giả vờ đến Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay để làm việc, khiến tôi nhớ đến chết. Hẳn rằng, sau “Biên bản đầu hàng” mà Chủ nhiệm Trung tâm ký, thì trung tâm phải giải tán, và cu Bông phải về nhà với mẹ. Có lẽ, tôi sẽ gọi điện cho mẹ Bông, giúp chị ấy một khoản tiền, để chị thêm chút tiền thuê người trông giữ Bông trong thời gian này.

-Chị Ban à, mấy hôm nay cu Bông ở nhà, hay chị đã tìm được trung tâm mới để gửi cháu rồi?

-Đâu có, cháu vẫn ở Trung tâm Ngôi Sao Hôm Nay. – Ban nói.

-Ô, trung tâm đó phải đóng cửa rồi mà! – Tôi giật mình.

-Về mặt thủ tục pháp lý thì đúng vậy. Nhưng mọi hoạt động thì vẫn như cũ. Cu Bông vẫn sống cùng các thầy cô ở trung tâm. May mà có các thầy, chứ cháu về nhà bây giờ là chị chịu chết, không làm ăn gì được.

– Làm sao họ dám tiếp tục hoạt động? Như vậy là phạm pháp! – Tôi sửng sốt nói.

-Họ tính cả rồi. Có bà mẹ liệt sỹ đã đứng ra nhận nuôi các con. Rồi các thầy cô lại làm việc trợ giúp cho bà. Họ ẩn mình theo cách đó. Ở cái đất nước này, điều gì cũng có thể xảy ra. Nhưng quan trọng nhất là tôi tin phương pháp của trung tâm giúp con tôi tiến bộ, nên vẫn chọn họ.

Tôi buông máy, đầu óc quay mòng mòng. Tôi sẽ tiếp tục khui vụ này ra, hay để yên cho họ sống!?

Nhưng tôi lấy quyền gì để phán xét, để điều khiển trung tâm này tiếp tục hoạt động hay ngừng? Tôi đâu có sinh ra một đứa trẻ tự kỷ để lựa chọn?

Một cú đập thật lực từ bên trong khiến tôi rơi xuống đất, toàn bộ. Từng con chữ tôi viết, hóa đá, rơi thẳng từ trên xuống tôi…

Hết.